شرایط طرح دعوی اعتراض ثالث در دیوان عدالت اداری

در شاخه : آیین دادرسی طرح دعوی در دیوان عدالت اداری

شرایط طرح دعوی اعتراض ثالث در دیوان عدالت اداری 

این مطلب توسط اینجانب محمدرضا کریمی وکیل متخصص در دعاوی دیوان عدالت اداری تهیه و تنظیم شده است .

پیش از ورود به بحث بایستی بدانیم که اعتراض ثالث چیست؟ و در چه شرایطی مطرح می‌شود؟ و مهلت زمانی اعتراض ثالث در دیوان عدالت اداری به چه میزان است؟

بر اساس ماده 57 اصلاحی مصوب سال 1401 دیوان عدالت اداری در صورتی که آراء شعب دیوان عدالت اداری بدون دخالت شخص ثالث ذینفع در مرحله دادرسی صادر شده باشد در این صورت شخص ذینفع ثالث می‌تواند ظرف دو ماه از تاریخ اطلاع از حکم به رای صادره اعتراض کند 

با توجه به ماده 57 قانون یاد شده تعریفی از اعتراض سخت ثالث نیامده اما شرایط و نحوه آن را بیان کرده که به طور دقیق و کامل این شرایط عبارتند از:

1- اعتراض شخص ثالث نسبت به احکام و آراء شعب دیوان عدالت اداری مطرح می‌شود پس از شمول آراء هیات عمومی دیوان عدالت اداری خارج است.

2-بر اساس صراحت ضمنی ماده 57 آراء شعب دیوان عدالت اداری بایستی قطعی شده باشد بنابراین آراء غیر قطعی شعب دیوان که تحت رسیدگی بوده یا اینکه در مرحله بدوی حکم صادر شده و در مرحله تجدید نظر تحت رسیدگی است قابل اعتراض ثالث نمی‌باشد.

(نتیجتاً اعتراض ثالث نسبت به احکام قطعیت یافته قابلیت طرح دارد).

3- شخص ثالث کسی است که در دعوای اصلی هیچ دخالتی نداشته است نه به عنوان ورود ثالث و نه به عنوان جلب ثالث بنابراین صرفاً کسی می‌تواند که به عنوان معترض ثالث در دیوان عدالت اداری طرح دعوا نماید که به عنوان اصحاب دعوای اصلی در پرونده حضور نداشته بوده باشد.

4-معترض ثالث بایستی در دعوی اعتراض ثالث، حقوقی برای خود متصور بوده و به حقوق وی بر اساس حکم قطعی خلل وارد شده باشد.

5-مهلت اعتراض ثالث در دیوان عدالت اداری ظرف دو ماه از تاریخ اطلاع از حکم است. 

(قانونگذار تصریح به اطلاع از حکم نموده زیرا نظر به اینکه معترض ثالث در دعوی اصلی به عنوان اصحاب دعوی حضور نداشته طبعاً حکمی به وی ابلاغ نمی‌شود بنابراین ملاک مهلت اعتراض وی دو ماه از تاریخ اطلاع از حکم است).

6-چنانچه پرونده اصلی در مرحله بدوی قطعی شده باشد شخص ثالث می‌تواند دعوی اعتراض ثالث خود را در همان مرحله بدوی مطرح و رسیدگی گردد و رای صادره از سوی شعبه بدوی دایر رد یا قبول اعتراض ثالث، قابل تجدید نظر در مرحله تجدید نظر می‌باشد اما چنانچه رای دعوی اصلی در مرحله تجدید نظر صادر و قطعیت یافته باشد اعتراض ثالث در همان شعبه تجدید نظر رسیدگی خواهد شد و دیگر رای شعبه تجدید نظر در باب اعتراض ثالث قابل اعتراض در مرحله دیگری نیست و در همین مرحله نیز قطعیت می‌یابد.

7- برابر تبصره یک الحاقی به قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1402 چنانچه بر قاضی رسیدگی کننده احراز شود که معترض ثالث دعوی خود را خارج از مهلت دو ماهه مطرح نموده اما برای تاخیر در اعتراض، معاذیر قانونی یا شرعی داشته باشد مدت زمان معذوریت به مهلت دو ماه مذکور اضافه خواهد شد.

(به طور مثال چنانچه معترض ثالث به جهت ادای فریضه زیارت خانه خدا در مکه مکرمه حضور داشته باشد در این صورت مدت حضور وی در آنجا به عنوان عذر شرعی محسوب گردیده و مدت زمان حضور یا معذوریت وی به مهلت دو ماهه ایشان اضافه خواهد شد).

8-همانند جریان عادی دادرسی و بر اساس تبصره 2 الحاقی به ماده 57 قانون دیوان عدالت اداری در مواردی که اجرای رای از نظر شعب دیوان موجب ایجاد خسارت غیر قابل جبران شود شعبه رسیدگی کننده به اعتراض ثالث می‌تواند با تقاضای معترض و البته موافقت رئیس دیوان دستور توقف عملیات اجرای حکم را تا رسیدگی و صدور حکم قطعی صادر نماید. 

9-جریان صدور رای و تشریفات و نحوه ابلاغ رای اعتراض ثالث، همانند آراء دیگر شعب در دادرسی عادی ز طریق اداره ابلاغ یا دفاتر اداری و حتی سامانه‌های الکترونیک ابلاغ قضائی انجام خواهد شد و در این مورد هیچ تفاوتی با جریان عادی دادرسی نخواهد داشت.

10-رای صادره در خصوص اعتراض ثالث همانند سایر آراء شعب دیوان قابل اعتراض و رسیدگی مجدد به عنوان اعاده دادرسی و یا اعمال ماده 79 می‌باشد. 

جمع‌بندی 

برابر قانون دیوان عدالت اداری اعتراض ثالث، یکی از طرق رسیدگی به اعتراض شخصی است که نسبت به حکمی که در جریان دادرسی آن نقشی نداشته و به عنوان اصحاب دعوا نیز حضور نداشته محسوب می‌گردد. 

سوالات متداول 

آیا می‌توان از خدمات وکیل دادگستری در دعوی اعتراض ثالث استفاده کرد؟

بله البته مشروط بر اینکه وکیل منتخب دارای تخصص و تجربه لازم در دعاوی مرتبط با دیوان عدالت اداری باشد.

آیا با استفاده از وکالت مدنی و در فرض اختیار طرح دعوی اعتراض ثالث می‌توان برای موکل در دیوان عدالت اداری طرح دعوی نمود؟

خیر صرفاً وکلای دادگستری اختیار طرح دعوی در مراجع قضایی اعم از دیوان عدالت اداری را دارند بنابراین وکلای مدنی به ناچار می‌بایست بر اساس اختیارات مندرج در وکالت‌نامه ،دعوی اعتراض ثالث را به وکیل دعاوی دیوان عدالت اداری و با تجربه در دعوی اعتراض ثالث در دیوان عدالت اداری واگذار نمایند.

آیا وکلای دادگستری بدون اختیار طرح دعوی اعتراض ثالث در وکالت‌نامه و صرف اختیار طرح دعوی در مرجع قضایی می‌توانند به وکالت از موکل دعوی اعتراض ثالث را در دیوان عدالت اداری مطرح نمایند؟

بله،بر اساس ماده 35 قانون آیین دادرسی مدنی صرفا در امور زیر بایستی اختیار وکیل در وکالت‌نامه تصریح شده باشد وکالت در جلب شخص ثالث و دعوی ورود ثالث بنابراین اختیار طرح دعوی اعتراض ثالث نیاز به تصریح در وکالت‌نامه نیست زیرا که اساساً اعتراض ثالث به عنوان یک دعوی اصلی تبعی و همانند دعوای اصلی قابل تفویض وکالت به وکیل دادگستری بدون حتی تصریح به وکالت در اعتراض ثالث می‌باشد. 

پیشنهاد می‌شود قبل از طرح دعوی اعتراض ثالث در دیوان عدالت اداری، با وکیل متخصص در دعاوی دیوان عدالت اداری مشورت نمائید تا بتوانید دعوی صحیح‌تری را به صورت مستدل و مستند در دیوان عدالت اداری مطرح نمائید.

قوانین:

ماده 57 (اصلاحی 10‌‌/02‌‌/1402)ـ آراء شعب دیوان که بدون دخالت شخص ثالث ذی‌نفع در مرحله دادرسی، صادر شده، در صورتی که به حقوق شخص ثالث، خلل وارد نموده باشد، ظرف دو ماه از تاریخ اطلاع از حکم، قابل اعتراض است. این اعتراض در شعبه رسیدگی کننده به پرونده، مطرح می‌شود و شعبه مزبور با بررسی دلایل ارائه شده، مبادرت به صدور رای می‌کند. در صورتی ‌که رای مربوط به شعبه تجدید نظر باشد، قطعی و در صورتی‌ که از شعبه بدوی صادر شده‌ باشد، قابل تجدید نظر است.

تبصره 1 (الحاقی 10‌‌/02‌‌/1402)ـ در صورتی که احراز شود شخص ثالث، معاذیر قانونی یا شرعی داشته است، مدت زمان معذوریت به مهلت دو ماه مذکور در این ماده، اضافه می‌شود.

تبصره 2 (الحاقی 10‌‌/02‌‌/1402)ـ در مواردی که اجرای رای مورد اعتراض ثالث، موجب ورود خسارت غیرقابل جبران شود؛ شعبه رسیدگی‌ کننده به اعتراض ثالث می‌‌تواند با تقاضای معترض و با موافقت رئیس دیوان، دستور توقف اجرای حکم مورد اعتراض را تا رسیدگی و صدور حکم قطعی صادر کند