نحوه اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

در شاخه : آیین دادرسی طرح دعوی در دیوان عدالت اداری

نحوه اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری 

این مطلب توسط اینجانب محمدرضا کریمی وکیل دیوان عدالت اداری و با تجربه در دعاوی اعاده دادرسی دیوان عدالت اداری تهیه و تنظیم شده است.

اعاده دادرسی در بخش سوم قانون دیوان عدالت اداری اصلاحیه سال 1402 در ماده 98 به بعد تا ماده 106 آمده است در مورد اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری چندین نکته ضروری است که قبل از طرح دعوی دانسته شود :

اول اینکه-اعاده دادرسی صرفاً نسبت به احکام قطعیت یافته صورت می‌گیرد بنابراین پرونده‌هایی که تحت رسیدگی بوده و همچنان نسبت به آن حکمی صادر نشده و یا حکم صادر شده ولیکن پرونده در مرحله بالاتر تحت رسیدگی می‌باشد و نسبت به آن همچنان حکمی صادر نشده است را در بر نمی گیرد.

(منظور از مرحله بالاتر مرحله رسیدگی عادی یعنی تجدید نظر می‌باشد و قطعا منظور ماده 79 یا اعتراض ثالث نیست).

دوم اینکه-مصادیق اعاده دادرسی در ماده 98 قانون دیوان عدالت اداری آمده است که به نظر می‌رسد مهم‌ترین آن بند (ج) ماده 98 دایر بر اینکه پس از صدور حکم اسناد و دلایلی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و مدارک یاد شده در جریان دادرسی در اختیار متقاضی اعاده دادرسی نبوده است.

سوم اینکه- مهلت تقدیم دادخواست اعاده دادرسی بستگی به نوع درخواستی است که شما دارید 

چنانچه درخواست اعاده دادرسی شما مربوط به بندهای الف، ب و پ ماده 98 قانون دیوان عدالت اداری باشد با عناوین اینکه :

الف- حکم خارج از موضوع شکایت صادر شده باشد.

ب-حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد

پ- در مفاد حکم تضاد وجود داشته باشد.

در این صورت بر اساس بند 1 ماده 99 قانون دیوان عدالت اداری مهلت درخواست اعاده دادرسی 20 روز از تاریخ ابلاغ رای قطعی شعبه می‌باشد.

اما چنانچه موضوع اعاده دادرسی مربوط به بندهای (ت ) تا (ج) ماده 98 قانون دیوان عدالت اداری باشد یعنی:

ت-حکم صادر شده با حکم دیگری درخصوص همان دعوی و اصحاب آن، که قبلاً توسط همان شعبه یا شعبه دیگر صادر شده است متعارض بوده بدون آن که سبب قانونی موجب این تعارض باشد.

ث- حکم، مستند به اسنادی باشد که پس از صدور، جعلی بودن و یا عدم اعتبار آنها به موجب حکم مراجع صالح قانونی ثابت شده باشد.

ج- پس از صدور حکم، اسناد و دلایلی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و دلایل یادشده در جریان دادرسی در اختیار وی نبوده است.

در این صورت مهلت دادخواست اعاده دادرسی بر اساس بند 2 ماده 99 قانون دیوان عدالت اداری 20 روز از زمان حصول سبب اعاده دادرسی می‌باشد. 

چهارم اینکه-همان گونه که در مواد مختلف بخش 3 قانون دیوان عدالت آمده اعاده دادرسی می‌بایست در قالب دادخواست ارائه شود و نه درخواست و صرف لایحه.

پنجم اینکه -متقاضی اعاده دادرسی بایستی دقیقاً مشخص نماید که بر اساس کدام یک از بندهای موضوع ماده 98 قانون دیوان عدالت اداری دادخواست اعاده دادرسی خود را مطرح نموده است.

ششم اینکه-بر اساس ماده 102 قانون دیوان عدالت اداری رسیدگی به دادخواست اعاده دادرسی در صلاحیت شعبه صادر کننده حکم قطعی است.

هفتم اینکه-پیش از رسیدگی ماهوی، شعبه صادر کننده حکم قطعی بایستی ابتدا در مورد قبول یا رد درخواست اعاده دادرسی قرار صادر نماید و قرار قبولی اعاده دادرسی قابل اعتراض نمی‌باشد.

هشتم اینکه-بر اساس ماده 103 قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی سال 1402 در فرض احراز ضرورت قاضی شعبه می‌تواند با توجه به موارد مندرج در مواد 74، 75 و یا 98 همین قانون دستور موقت اجرای توقف اجرای حکم را صادر نماید.

ماده 74- چنانچه قاضی شعبه بدوی صادرکننده رای پی به اشتباه خود ببرد و پرونده به هر علتی به شعبه تجدیدنظر نرفته باشد، با ذکر دلیل پرونده را از طریق رئیس دیوان به شعبه تجدیدنظر ارسال می‌کند. شعبه یاد شده با توجه به دلیل ابرازی و در صورت وارد دانستن اشتباه، رای صادر شده را نقض می‌نماید و هرگاه رای صادره به صورت قرار باشد پرونده را جهت ادامه رسیدگی به شعبه بدوی اعاده و در غیر این صورت اقدام به رسیدگی ماهوی می‌کند.

ماده 75- در صورتی که حداقل یک قاضی از دو قاضی و یا دو قاضی از سه قاضی صادرکننده رای در شعبه تجدیدنظر، پی به اشتباه شکلی یا ماهوی خود ببرند، مراتب را با ذکر دلیل به رئیس دیوان اعلام می‌دارند. رئیس دیوان پرونده را جهت رسیدگی و صدور رای به شعبه هم عرض ارجاع می‌دهد.

نهم اینکه- هزینه دادخواست اعاده دادرسی دقیقاً مطابق با هزینه مرحله تجدید نظر دیوان عدالت اداری یعنی 40 هزار تومان می‌باشد.

دهم اینکه-بستگی دارد که شما درخواست اعاده دادرسی را نسبت به کدام قسمت از حکم مطالبه نمایید چنانچه صرفاً نسبت به بخشی از رای اعاده دادرسی نمایید صرفاً همان بخش از رای نقض می‌شود و چنانچه نسبت به کل رای باشد تمام رای منقوض می‌گردد.

یازدهم اینکه-در فرض اعاده دادرسی نسبت به دو حکم مغایر حکم اول پابرجا خواهد ماند و حکم دوم نقض خواهد شد 

فراموش نکنید که منظور از دو حکم، حکم بدوی و تجدید نظر از یک شعبه نیست چون این‌ها حکم هم عرض هم نیستند منظور این است که در دو پرونده کلاسه جداگانه دو پرونده ایجاد شود چه در یک شعبه چه در دو شعبه مختلف و آن زمان مصادیق اعاده دادرسی ایجاد می‌شود.

دوازدهم اینکه-در مورد اعاده دادرسی به هیچ عنوان شخص دیگری غیر از طرفین دعوا وکیل یا قائم مقام و یا نماینده قانونی آنها نمی‌تواند وارد دعوی شود و منظور از این ماده در واقع همان ورود ثالث یا اعتراض ثالث می‌باشد. 

سیزدهم اینکه-اعاده دادرسی ولو برای چندین مرتبه امکان پذیر است پس اگر چنانچه نسبت به جهتی درخواست اعاده دادرسی کردید و حکم به رد اعاده دادرسی نسبت به همان جهت صادر شد بر اساس ماده 105 قانون دیوان عدالت اداری حکمی که پس از اعاده دادرسی صادر می‌گردد قابل اعاده دادرسی مجدد از همان جهت نیست و این به معنای آن است که از جهات دیگر می‌توانید درخواست اعاده دادرسی کنید به طور مثال چنانچه درخواست اعاده دادرسی شما مکتوم بودن اسناد به جهت عدم دسترسی شما موضوع بند ج ماده 98 بوده و دادخواست اعاده دادرسی شما از این جهت محکوم به رد گردید شما می‌توانید مجدداً از جهات دیگری از جمله از جهت بند الف تا ث هر کدام که مایل بودید دو مرتبه درخواست اعاده دادرسی نمایید.

به نظر می‌رسد با توجه به تخصصی بودن امر درخواست اعاده دادرسی و اینکه اعاده دادرسی در واقع یک مرحله رسیدگی، به غیر از دادرسی عادی می‌باشد به نظر ضروری است که از خدمات وکیل متخصص دیوان عدالت اداری و با تجربه در دعاوی اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری بهره‌مند شوید. 

سوالات متداول 

آیا می‌شود از خدمات وکیل دادگستری در مرحله اعاده دادرسی استفاده نمود؟

بله البته می‌شود، به شرط اینکه وکیل دادگستری اختیار طرح دعوی اعاده دادرسی را در وکالت‌نامه خود داشته باشد. 

آیا وکلای مدنی به وکالت از موکلین خود می‌توانند در دیوان عدالت اداری در دادخواست اعاده دادرسی را مطرح نمایند؟

خیر وکلای مدنی اختیار طرح دعوی را مستقیماً در مراجع قضایی ندارند ولو اینکه در وکالت نامه خود اختیار طرح دادخواست اعاده دادرسی را داشته باشند این گونه افراد می‌بایستی وکالت خود را به وکلای دادگستری تفویض نمایند.

آیا به صرف قبول اعاده دادرسی و صدور قرار قبول اعاده دادرسی به معنی صدور حکم به نفع متقاضی اعاده دادرسی در حکم اصلی می‌باشد؟ 

معمولا و در اکثر اوقات اینطور است ولی ممکن است با فرض صدور قرار قبولی اعاده دادرسی هم شعبه پس از رسیدگی هیچ یک از مصادیق مورد درخواست متقاضی اعاده دادرسی را در پرونده احراز ننماید و در نهایت دادخواست اعاده دادرسی را رد کند.